Ο Θρυλικός Τάφος του Ατρέα (Αγαμέμνωνα)

ΤΟΠΟΘΕΣΙΑ ΤΟΥ ΤΑΦΟΥ

Ο θολωτός τάφος του Ατρέα δέσποζε στη δυτική πλαγιά της ράχης της Παναγίτσας, στα νοτιοδυτικά της ακρόπολης των Μυκηνών και επάνω στον οδικό άξονα. Ο άξονας αυτός συνέδεε τις Μυκήνες με το Ηραίο του Άργους. Είναι ένας από τους μεγαλύτερους και τελειότερους μυκηναϊκούς θολωτούς τάφους. Συνολικά έχουν βρει εννέα τάφους στις Μυκήνες και ο θρυλικός τάφος είναι ο πιο εντυπωσιακός.

Χρονολογείται μεταξύ του 1350 και του 1250 π.Χ. και αποτελεί ένα από τα ωριμότερα δείγματα του συγκεκριμένου αρχαιολογικού τύπου. Είναι βέβαιο ότι εκείνα τα χρόνια χρησιμοποίησαν τον τάφο του Ατρέα για την ταφή κάποιου σημαντικού μέλους της βασιλικής οικογένειας των Μυκηνών. Ήδη από την εποχή του περιηγητή Παυσανία (2ος αι. μ.Χ.) οι κάτοικοι της περιοχής γνώριζαν το μνημείο ως «θησαυρό», δηλαδή ως θησαυροφυλάκιο του ιδρυτή της μυθικής μυκηναϊκής ακρόπολης, του Ατρέως. Μέχρι σήμερα ο τάφος είναι γνωστός και ως «θησαυρός του Ατρέως» ή «τάφος του Αγαμέμνονα».

ΠΡΟΣΒΑΣΗ

Η πρόσβαση στον τάφο του Ατρέα γινόταν μέσω του δρόμου, που έχει μήκος 36 μ. και πλάτος 6 μ. Ο δρόμος είναι λαξευμένος στο βράχο και επενδυμένος με λείους επιμήκεις λίθους από αμυγδαλόπετρα, τοποθετημένους σε οριζόντιες στρώσεις, κατά το ψευδοϊσόδομο σύστημα. Στο ανατολικό του άκρο εδράζεται σε άνδηρο και ορίζεται από τοίχο κτισμένο με πώρινους λίθους. Ο δρόμος οδηγεί στο στόμιο του τάφου, που έχει μήκος 5,40 μ. Ήταν φραγμένο με συσσωρευμένες μικρές πέτρες έως την ξύλινη, δίφυλλη και πιθανόν επενδυμένη με χαλκό θύρα, ύψους 5,40 μ. και πλάτους 2,40 μ.

ΔΙΑΚΟΣΜΗΣΗ ΕΙΣΟΔΟΥ ΚΑΙ ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ

Το υπέρθυρο της εισόδου αποτελούν δύο εξαιρετικά μεγάλοι λίθοι, από τους οποίους ο εσωτερικός έχει μήκος 8 μ., πλάτος 5 μ. και βάρος περίπου 120 τόνων. Η πρόσοψη του τάφου του Ατρέα, ύψους 10,50 μ. και πλάτους 6 μ., ήταν διακοσμημένη με ημικίονες σε δύο επίπεδα, κατασκευασμένους από πράσινο λίθο με ανάγλυφα στοιχεία. Από αυτούς σήμερα σώζονται στην αρχική τους θέση μόνο οι τετράγωνες βάσεις εκατέρωθεν της εισόδου. Αλλεπάλληλες ταινίες από πράσινο και ερυθρό λίθο, επίσης με ανάγλυφη διακόσμηση από σπείρες και ρόδακες, κάλυπταν το κουφιστικό τρίγωνο.

Τμήματα αυτής της διακόσμησης βρίσκονται σήμερα διάσπαρτα σε διάφορα μουσεία, στο Εθνικό Αρχαιολογικό Αθηνών, στο Λονδίνο, στο Παρίσι, στο Βερολίνο, στο Μόναχο και στην Καρλσρούη. Ο κυκλικός θάλαμος του τάφου, διαμέτρου 14,60 μ. και ύψους 13,40 μ., καλύπτεται με κυψελοειδή θόλο. Είναι κτισμένος με 33 αλλεπάλληλες σειρές από λείους επιμήκεις αμυγδαλόλιθους, τέλεια συναρμολογημένους ώστε ο καθένας να εξέχει ελάχιστα από τον κατώτερο. Ένας τελευταίος λίθος, το «κλειδί», φράζει την οπή στην κορυφή της θόλου εξασφαλίζοντας την ισορροπία και τη συνοχή της και είναι το μόνο στοιχείο όλης της κατασκευής που έχει αντικατασταθεί στη σύγχρονη εποχή.

ΔΙΑΚΟΣΜΗΣΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΤΗΣ ΘΟΛΟΥ

Το εσωτερικό της θόλου του τάφου του Ατρέα διακοσμούσαν χάλκινοι ρόδακες στους αρμούς των λίθων. Από τους ρόδακες έχουν παραμείνει στη θέση τους μόνο τα καρφιά από την τρίτη σειρά και επάνω. Στη βόρεια πλευρά της θόλου ανοίγεται μικρός, ορθογώνιος, πλευρικός θάλαμος, λαξευμένος στο βράχο (6,50 ? 6 μ. και 5 μ. ύψος), όπου έμπαινε κανείς από στενή είσοδο με ανασκουφιστικό τρίγωνο στο υπέρθυρο. Στο δάπεδό του ήταν λαξευμένοι δύο λάκκοι, ενώ δύο λίθινες βάσεις δείχνουν ότι και εδώ υπήρχαν κίονες.

Πιθανόν από εδώ να προέρχονται οι «ελγίνειες πλάκες» του Βρετανικού Μουσείου, κατασκευασμένες από γύψο και διακοσμημένες με ανάγλυφους ταύρους. Παρόμοιο πλευρικό δωμάτιο υπάρχει μόνο σε δύο ακόμη βασιλικούς θολωτούς τάφους. Ο ένας είναι του Μινύου στον Ορχομενό και ο δεύτερος στο θολωτό τάφο Α΄ των Αρχανών. Η όλη κατασκευή επάνω από τη θόλο καλυπτόταν με τύμβο, που δημιουργήθηκε με τη συσσώρευση χωμάτων. Στηριζόταν στη βάση του περιμετρικά με τοίχο κτισμένο στην πρόσοψη με ορθογώνιους πωρόλιθους.

Ο ΤΑΦΟΣ ΤΟΥ ΑΤΡΕΑ ΜΕΤΑ ΤΗ ΜΥΚΗΝΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ

Μετά τη μυκηναϊκή εποχή ο τάφος του Ατρέα δεν χρησιμοποιήθηκε πλέον ως τάφος. Οι αρχαιολόγοι βρήκαν αρχαιολογικά ευρήματα που αποδεικύουν τις άλλες χρήσεις του μημείου. Αγγεία αρχαϊκής εποχής, που βρέθηκαν έναντι του τοίχου που στήριζε τον τύμβο, αποτελούν πιθανόν ίχνη προγονολατρείας. Επίσης, αξίζει να σημειώσουμε πως πέραν των άλλων ιδιοτήτων που ο τάφος είχε, τον λεηλάτησαν. Πιο συγκεκριμένα, ο τάφος του Ατρέα είχε ήδη λεηλατηθεί το 2ο αι. μ.Χ., όταν τον επισκέφθηκε ο Παυσανίας. Ήταν εν μέρει καταχωμένος, όταν στους περασμένους αιώνες βοσκοί τον χρησιμοποιούσαν ως καταφύγιο, αφαιρώντας το «κλειδί». Το αφαιρούσαν προκειμένου να έχει διέξοδο ο καπνός από τις φωτιές τους, που άφησε τα ίχνη του στις παρειές της θόλου.

ΕΠΙΣΚΕΥΗ ΤΟΥ ΤΑΦΟΥ

Ο τάφος “ήθελε” επισκευή. Από το 1998 είναι σε εξέλιξη οι εργασίες συντήρησης του μνημείου. Οι εργασίες είναι στο πλαίσιο του έργου «Συντήρηση-Στερέωση-Ανάδειξη των Μνημείων της Ακροπόλεως Μυκηνών και του Ευρύτερου Περιβάλλοντος Χώρου». Τις εργασίες συντήρησης ανέλαβε αρχικά η Ομάδα Εργασίας Συντήρησης Μνημείων Επιδαύρου. Όμως, από το 1999 και εξής ανέλαβε η Επιτροπή Μυκηνών, που την συγκρότησε το Υπουργείο Πολιτισμού.

Πηγή: odysseus.culture.gr